Η εργασία δεν χρειάζεται να αντανακλά το έπακρο των ικανοτήτων, της μόρφωσης ή του δυναμικού του καθενός μας. Χρειάζεται όμως να μας προσφέρει κάποιου είδους επιβράβευση. Ποια είναι αυτή;
Κάθε χρόνο η εταιρεία ερευνών Gallup κάνει ένα μάλλον φορτισμένο ερώτημα σε ένα δείγμα Αμερικανών ενηλίκων: Πόσο σας αρέσει η δουλειά σας;
Τα αποτελέσματα μπορεί να σας εκπλήξουν.
Το ποσοστό που δηλώνει «απολύτως ικανοποιημένο» στη δουλειά αυξήθηκε δραματικά εδώ και 20 χρόνια, από 41% το 2001 σε 55% το 2019. Το 2020, παρά το γεγονός ότι εκατομμύρια Αμερικανοί είχαν προχωρήσει σε εξ’ αποστάσεως εργασία, το 89% δήλωνε είτε «απόλυτα», είτε «αρκετά» ικανοποιημένο.
Τι σημαίνει αυτό άραγε;
Ότι η πλειοψηφία των Αμερικανών έχουν καταφέρει και κάνουν τη δουλειά των ονείρων τους; Είναι αυτό τόσο εφικτό; Οι περισσότεροι απο μας υποθέτουμε ότι για να είσαι απόλυτα ή αρκετά ικανοποιημένος πρέπει να κάνεις τη δουλειά των ονείρων σου – αυτή όπου οι ικανότητές σου συνδυάζονται με το πάθος σου, βγάζεις καλά χρήματα και κάθε μέρα που σηκώνεσαι από το κρεβάτι, χαίρεσαι ιδιαιτέρως που θα πας . Είναι δυνατόν να αισθάνονται έτσι 9 στους 10 πολίτες οποιαδήποτε κοινωνίας;
Μάλλον όχι. Μήπως τότε να δούμε τι είναι αυτό που τελικά φέρνει ένα σχετικά μεγάλο αίσθημα ικανοποίησης στην εργασία;
Σύμφωνα με τους ερευνητές, για να είσαι ευχαριστημένος στη δουλειά δεν χρειάζεται να έχεις μια συναρπαστική εργασία που αντιπροσωπεύει την κορυφή των εκπαιδευτικών επιτευγμάτων σου ή την πιο ικανοποιητική χρησιμοποίηση του «δυναμικού» σου και δεν χρειάζεται να βγάζεις πολλά λεφτά.
Αυτό που έχει αξία δεν είναι τόσο το «τι» μιας δουλειάς, αλλά περισσότερο το «ποιος» και το «γιατί»: Η εργασιακή ικανοποίηση προέρχεται από ανθρώπους, αξίες και μια αίσθηση εκπλήρωσης.
Ας τα πάρουμε από την αρχή. Πρώτα απ’ όλα το γεγονός ότι υπάρχει δουλειά να πηγαίνεις κάθε πρωί, προσφέρει από μόνο του ικανοποίηση. Φανταστείτε το αντίθετο. Η ανεργία ή η μόνιμη απειλή ανεργίας, είναι μία από τις μεγαλύτερες πηγές δυστυχίας που μπορεί να αντιμετωπίσει ο άνθρωπος. Τόσο που πολλές έρευνες έχουν συνδέσει τα επίπεδα ανεργίας μιας χώρας με την αύξηση των ποσοστών αυτοκτονιών.
Όμως εδώ ασχολούμαστε με τους εργαζόμενους. Όταν λοιπόν κάποιος έχει δουλειά, οι παράγοντες που επηρεάζουν περισσότερο την ικανοποίησή του δεν σχετίζονται τόσο με το είδος της δουλειάς που έχει.
Πρώτον, υπάρχουν αστάθμητες μεταβλητές:
Μία μελέτη στο Journal of Applied Psychology πανομοιότυπων διδύμων, μεγαλωμένων χωριστά, διαπίστωσε ότι περίπου το 30% της εργασιακής ικανοποίησης είναι γενετικό!
Στη συνέχεια υπάρχουν πρακτικές μεταβλητές: Οι οικονομολόγοι διαπίστωσαν ότι οι αυξήσεις μισθών αυξάνουν την εργασιακή ικανοποίηση αλλά μόνο βραχυπρόθεσμα. Η επίδραση μειώνεται γρήγορα με την πάροδο του χρόνου. Για αυτό και σε κάθε είδους απασχόληση ή και καριέρα, οι μικρές τακτικές αυξήσεις μισθού δημιουργούν πολύ μεγαλύτερη αίσθηση ικανοποίησης από τις σπάνιες, μεγάλες αυξήσεις.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες που μελετούν την ανθρώπινη ψυχή, οι συναισθηματικές πλευρές κάθε δουλειάς είναι αυτές που την κάνουν πιο ανταποδοτική και δημιουργούν πραγματική ικανοποίηση:
Και πρώτα απ’ όλα οι αξίες που πρεσβεύει η εταιρεία και οι συνάδελφοι. Η έρευνα έχει δείξει, για παράδειγμα, ότι σε ολόκληρο τον κόσμο η εργασιακή ικανοποίηση εξαρτάται από την αίσθηση εκπλήρωσης έργου, από την αίσθηση της αναγνώρισης για μια δουλειά καλά καμωμένη και από την ισορροπία ανάμεσα στην εργασία και την προσωπική ζωή – τα άκρα δεν ωφέλησαν ποτέ κανέναν. Δεκαετίες ερευνών έχουν διαπιστώσει ότι οι άνθρωποι που είναι πιο ικανοποιημένοι από τη δουλειά τους είναι εκείνοι που βρίσκουν μια θεμελιώδη ταύτιση ανάμεσα στις αξίες του εργοδότη τους και τις δικές τους.
Αυτό είναι ιδιαίτερα αληθές όταν οι αξίες έχουν ηθική, φιλοσοφική ή πνευματική σημασία.
Η CareerBliss, μια εταιρεία που εξειδικεύεται στο να βοηθάει τους ανθρώπους να βρουν μεγαλύτερη ευτυχία στη δουλειά, εξέδωσε τα αποτελέσματα μιας έρευνας για τις «πιο ευχάριστες δουλειές» και τις «πιο δυσάρεστες δουλειές» όπως βαθμολογήθηκαν από εκείνους που της ασκούσαν.
Η πιο πρόσφατη κατάταξή της, από το 2018, δείχνει ότι οι πιο ευτυχισμένες θέσεις εργασίας είναι αρκετά διαφορετικές: βοηθός καθηγητή, αναλυτής διασφάλισης ποιότητας, προγραμματιστής δικτύου, ειδικός μάρκετινγκ.
Οι πιο δυσάρεστες θέσεις εργασίας είναι παρομοίως απροσδιόριστες και αρκετά άσχετες με την εκπαίδευση και το εισόδημα: λογιστής, φύλακας, ταμίας, επόπτης.
Αυτό δείχνει ότι τελικά, η ικανοποίηση μπορεί να βρίσκεται σε κάθε είδους εργασία.
Προφανώς και αυτό δεν σημαίνει ότι μπορεί κανείς να είναι ευτυχισμένος όταν ακολουθεί κάτι που μισεί. Όμως τελικά, αντίθετα με αυτό που πιστεύουν οι περισσότεροι, ότι δηλαδή την ευτυχία στη δουλειά φέρνει ο τίτλος, ή τα λεφτά, ή το ταίριασμα με τις σπουδές, όλες οι έρευνες συντείνουν ότι η σωστότερη προσέγγιση είναi κανείς να είναι ευέλικτος και ανοιχτός και περισσότερο απ’ όλα, να ψάξει για μια αξία και μια κουλτούρα που του ταιριάζει.
Σε ό,τι εργασία και αν καταλήξει ο καθένας, το να βρει μια αίσθηση εκπλήρωσης είναι βασικό για την εργασιακή ικανοποίηση.
Είναι το ισχυρότερο κίνητρο για να βάζουμε στόχους και να αυξάνουμε τις δεξιότητές μας. Και αν και οι μισθολογικές αυξήσεις φέρνουν προσωρινά ικανοποίηση, τα χρήματα ως εργασιακός στόχος δεν φέρνουν.
Τόμοι μελετών δείχνουν ότι η αναζήτηση εξωτερικών ανταμοιβών για την εργασία, όπως τα λεφτά, στην πραγματικότητα βλάπτει το ενδιαφέρον γι’ αυτή την εργασία. Για πραγματική ικανοποίηση ο άνθρωπος θα πρέπει να αναζητά εσωτερικούς στόχους, και πιο συγκεκριμένα, δύο.
Ο πρώτος είναι η αίσθηση του επιτεύγματος, της κατάκτησης.
Η αίσθηση ότι είσαι αποτελεσματικός στη δουλειά σου. Είναι το αντίθετο της αίσθησης που βιώνουν οι άνθρωποι όταν επανειλημμένα υπομένουν αποτυχίες και δυσάρεστες καταστάσεις στη δουλειά τους, πέραν του ελέγχου τους.
Η “κερδισμένη” επιτυχία δίνει μια αίσθηση εκπλήρωσης η οποία είναι πηγή ευτυχίας. Η ιδέα ότι είσαι αποτελεσματικός στη δουλειά σου, ωθεί στην αφοσίωσή σου στο επάγγελμά σου.
Οι εργοδότες που δίνουν ξεκάθαρη καθοδήγηση και ανατροφοδότηση, ανταμείβουν την αξία και ενθαρρύνουν τους υπαλλήλους τους να αναπτύξουν νέες δεξιότητες είναι πιο πιθανό να παράσχουν αυτή την αίσθηση. Ψάξτε για ένα αφεντικό που να ενεργεί έτσι και αν έχετε την ευκαιρία, γίνετε ένα τέτοιο αφεντικό.
Ο δεύτερος στόχος που αξίζει να αναζητηθεί στη δουλειά είναι η προσφορά προς τους άλλους – η αίσθηση ότι η εργασία σου κάνει τον κόσμο καλύτερο.
Αυτό δεν σημαίνει ότι χρειάζεται να είσαι εθελοντής ή να εργάζεσαι για έναν φιλανθρωπικό οργανισμό για να είσαι ευτυχισμένος. Αντιθέτως, μπορείς να βρεις την αίσθηση της υπηρεσίας ενός καλό, ηθικού ή χρήσιμου σκοπού, σε εταιρικές δουλειές, ή σε διάφορες άλλες δουλειές του ιδιωτικού ή δημοσίου τομέα.
Το γεγονός ότι η εργασιακή ικανοποίηση εξαρτάται από αρκετά “άμορφα” κριτήρια όπως οι άνθρωποι και οι αξίες, αντί από το είδος των καθηκόντων ή τις απολαβές, αποδεικνύεται περίτρανα και από γεγονός ότι μια “καλή” δουλειά, μπορεί να μετατραπεί σε “κακή”, χωρίς να αλλάξουν τα χρήματα ή τα καθήκοντα.
Σκεφτείτε το λιγάκι…
Καιρός είναι λοιπόν να ξεφύγουμε από το βραχνά ότι μια δουλειά είναι “καλή” όταν έχει πολλά λεφτά ή κοινωνικό στάτους, ή όταν είναι απευθείας ανάλογη των σπουδών. Η ευτυχία πηγάζει πρώτα απ’ όλα από το εργασιακό περιβάλλον, από το κλίμα στο γραφείο και μεταξύ συναδέλφων, και από την αίσθηση ότι κάνουμε τη δουλειά μας καλά και προσφέρουμε στην κοινωνία!!
